De belichaamde karikatuur van de PvdA: Frans Timmermans

Ik heb nog nooit een boek gezien wat zo duidelijk maakt wat er mis is met de PvdA als Broederschap van Frans Timmermans. Dit pamflet is geschreven naar aanleiding van de aanslagen in Parijs en bevat Timmermans’ recept om Europa weer op de rails te krijgen. Hij beschrijft de twee grote problemen die Europa op dit moment bedreigen: de Eurocrisis en de vluchtelingencrisis. Zijn oplossing: meer medeleven voor elkaar. Oh ja, en lessen in burgerschap op school.

Die combinatie van lijdzaamheid en moralisme kenmerkt de hele redeneerstijl van Timmermans. Hij somt bijvoorbeeld de problemen van Europa op: de zich misdragende banken, oplopende internationale spanningen, klimaatverandering. Vervolgens stelt hij vast dat dit leidt tot een gevoel van angst om iets kwijt te raken, en zijn oplossing is dan: begrip. We moeten vooral begrip tonen voor die angst, zodat hij zich niet kan doorontwikkelen in extreem-rechtse sympathieën.

Het lijkt wel alsof het werkelijk niet in Timmermans op komt dat die mensen misschien wel helemaal niet zitten te wachten op zijn begrip, en dat hun angsten om ‘wat kwijt te raken’ gegeven hoe de EU werkt misschien wel heel reëel en oplosbaar zijn. Stel je Timmermans eens voor tegenover een Griekse arbeider, wiens baan geofferd is op het altaar van de winsten van ING. Wat heeft zo iemand aan begrip? Het gaat die Griek er om hoe we voorkomen dat dezelfde crisis nog een keer plaats vindt, hoe we de macht van de financiële lobby in Europa breken, en hoe we de gemeenschappelijke Europese economie vorm geven. Accepteren dat we die strijd gaan verliezen en vervolgens de pijn verzachten is een tamelijk ambitieloos doel.

Kortom, het boek getuigt van dat geloof dat de PvdA tegenwoordig eigen is, dat er aan de werkelijke problemen niet zo veel te veranderen valt, en dat het beste wat we kunnen doen is toch vooral met mensen praten, hun problemen begrijpen, maar ze vooral niet oplossen. Hooguit kan de ellende in wat goede banen geleid worden. Je ziet dit ook in de landelijke politiek: het is onvermijdelijk dat het slechter wordt, en de PvdA profileert zich als de beste partij om dingen slechter te maken. De peilingen tonen aan hoe goed die strategie tot nu toe heeft uitgepakt.

Daar komt nog bovenop dat Timmermans alle problemen vooral door een cultureel prisma bekijkt. Hij toont zich daarin niet in staat om het spook van Fortuyn, die deze trend begonnen is, van zich af te schudden. Dat zie je heel duidelijk als hij prioriteit aan moet brengen tussen de twee grote problemen van Europa: de Euro en de vluchtelingen. Zonder omhaal stelt hij dat de vluchtelingen veruit de grootste uitdaging voor Europa vormen, omdat die de Europese verbondenheid (such as it is) dreigen te verscheuren.

Als je kijkt naar de effecten die beide crises op Nederland gehad hebben is dat werkelijk onzin. De kosten van de vluchtelingencrisis liggen voor Nederland rond de 1 miljard. De totale Nederlandse bezuinigingen naar aanleiding van de Eurocrisis, om maar onder die vervloekte 3%-norm te blijven, bedragen 52 miljard, gerekend sinds 2010. Daar komt nog bij dat de Eurocrisis de bestaanszekerheid van miljoenen Zuid-Europeanen heeft ondermijnd op een manier die de Syriërs niet voor elkaar zouden krijgen als ze met z’n allen naar Spanje zouden verhuizen. Dat economische en culturele problemen aan elkaar vast zitten – toch een vrij essentieel sociaaldemocratisch leerstuk – lijkt niet te zijn besteed aan Timmermans. Is het niet de woede om bezuinigingen in tijden van ruimhartig vluchtelingenbeleid die mensen richting de PVV drijft?

Ook hemeltergend is een passage waarin hij een rapper citeert, die zingt over zijn eigen persoonlijke onvermogen om vluchtelingen te helpen. Er volgt dan een hele zedenpreek over dat het o zo moeilijk is om door de ogen van de ander naar de wereld te kijken, en dat dat toch de essentie van de problemen in Europa is. Op dit punt wilde ik Timmermans wel door de pagina heen sleuren, en hem uitleggen dat we juist een sociale overheid nodig hebben omdat individuele liefdadigheid niet werkt. Door collectief te handelen kun je problemen oplossen die individuen als los zand niet aan kunnen.

Timmermans bezondigt zich hier dus aan diezelfde kortzichtigheid die PVV’ers kenmerkt, als ze roepen dat als de PvdA zoveel om vluchtelingen geeft, ze ze zelf maar in huis moeten nemen. En het is niet alleen kortzichtig, het is ook nog feitelijk onjuist. De crux van de vluchtelingencrisis is niet het individueel gebrek aan compassie: er zijn legio berichten van AZCs die overlopen van de vrijwilligers. De vluchtelingencrisis is juist bij uitstek een politieke crisis, dat wil zeggen: er is onvermogen om tot een collectief handelen van de verschillende Europese landen te komen.

Door deze combinatie van een zalvende toon – gericht op morele goedheid in plaats van politiek – gecombineerd een totaal gebrek aan handelingsperspectief, wordt Timmermans tot een karikatuur van alles wat andere partijen aan de PvdA verschrikkelijk vinden – het archetype van wat een PVV-er een Gutmensch zou noemen. Timmermans is als een Jezuïet die zijn gouden monstrans oppoetst terwijl de kinderen van de parochie verhongeren, die hoofdschuddend toekijkt, zondags de naastenliefde predikt, maar niks doet. Wat mij betreft heeft hij zich met dit werkje gediskwalificeerd als leider van de PvdA, mocht het ooit zo ver komen.

Dit artikel verscheen eerder op De Publieke Tribune


Jelmer Renema avatar

Deel Dit ARtikel

Verder Lezen?