De gevaarlijke gok van Baudet

Ooit was een kritische houding richting de voortdenderende Europese integratie het monopolie van enkele intellectuele buitenbeentjes en een clubje verstokte maoïsten. Vanuit de gevestigde orde kwam nauwelijks een inhoudelijk weerwoord tegen de punten en argumenten van deze eurosceptici, terwijl sommige hiervan zeer terecht waren. Iedereen die zijn vraagtekens zette bij de toenemende macht van ongekozen, Europese bestuurders en de vroegtijdige invoering van een eenheidsmunt werd als een bekrompen nationalist weggezet. Dat veel eurosceptici achteraf toch gelijk bleken te hebben met veel van hun voorspellingen heeft sommigen van deze sceptici laten doordraven. Zij nemen nu een gok die kan resulteren in precies dat wat zij zo vrezen: Het opgaan van Nederland in een Europese federatie.

Het belangrijkste onderdeel van het debat over de Europese eenwording wordt vaak vergeten. Geregeld wordt het debat gepresenteerd als een fundamenteel meningsverschil tussen eurofanatici zoals Guy Verhofstadt en Alexander Pechtold enerzijds en eurosceptici zoals de publicist Thierry Baudet anderzijds. Daartussenin de middenpartijen die een gematigde koers bepleiten. Die voorstelling gaat echter voorbij aan het feit dat Verhofstadt en Baudet het eigenlijk heel erg eens zijn.

Verhofstadt is misschien wel hét gezicht op ons continent van de groep mensen die denkt dat onze huidige problemen slechts opgelost kunnen worden door een verdere integratie, die uiteindelijk moet uitmonden in het uitroepen van de Verenigde Staten van Europa. Die zou vrede, welvaart, macht, invloed en stabiliteit brengen en zelfs de nationale soevereiniteit moeten waarborgen. Baudet is in ons land de meest welbespraakte pleitbezorger van een soort euronihilisme, waarbij een volledig verdwijnen van de Europese Unie uiteindelijk als nastrevenswaardig zou moeten gelden. Zij hebben dus totaal verschillende toekomstvisies, maar zij delen beiden de aanname dat de huidige situatie onhoudbaar is. Beiden zien zij een situatie waarin de huidige politieke constellatie en institutionele samenstelling van de EU onherroepelijk nopen tot verdere eenwording. Verhofstadt wil die eenwording en Baudet vreest hem. Daarom wil de een voortmaakten op weg naar zijn federale eindbestemming en de ander de reis volledig afbreken.

Vanuit die gedachte is het niet verwonderlijk dat Baudet deze zomer een platform bood aan de Britse Conservatieve Europarlementariër Daniel Hannan. Zowel Baudet en Hannan zijn overtuigende redenaars, spreken verschillende Europese talen en bepleiten een terugtrekking van hun land uit de Europese Unie. Talrijke Britse eurosceptici als Daniel Hannan, Nigel Farage en de wijlen Labour-politicus Tony Benn worden door de Nederlandse eurosceptici opgevoerd als bondgenoten in de strijd tegen een zich steeds meer toe-eigenende Brusselse bestuurslaag. Maar het is niet alleen het gevoel van de gezamenlijke vijand in Brussel en Straatsburg dat veel Nederlandse tegenstanders van de EU over het kanaal doet kijken, het is eigenlijk vooral ook hoop.

De door de Britse premier geuite belofte van een referendum over het Britse lidmaatschap van de EU, zijn herverkiezing en de spectaculaire verkiezingsresultaten van de eurosceptische United Kingdom Independence Party zorgden voor vreugdekreten bij Nederlandse geloofsgenoten. Niet alleen zagen zij dat hun gedachtegoed aan terrein won, maar nu diende de daadwerkelijke mogelijkheid zich aan dat een land zich terug zou trekken uit het Europese project. Dit zou het begin van het eind kunnen zijn voor de EU! En als het niet het einde van de EU als geheel zou betekenen, zou een Brits vertrek op zijn minst de kansen op een Nederlands referendum over ons EU-lidmaatschap vergroten.

Vanuit Nederlands perspectief is een Brits uittreden uit de Europese Unie, de marketingterm ‘Brexit’ hangt ondertussen al velen de keel uit, een werkelijke ramp. Het waren nu juist de Nederlanders die destijds de Britten erg graag bij de Europese Unie wilden betrekken. Als Nederlanders verwelkomden we een gelijkgezind land dat in veel gevallen als onze bondgenoot kon optreden. Met name Nederland en de Scandinavische EU-lidstaten zijn maar wat blij met de deelname van de Britten aan het Europees project. Niet alleen omdat zij een gezonde dosis transatlantische nuchterheid binnenbrachten en een belangrijk tegenwicht vormden tegen allerlei protectionistische tendensen uit Zuid-Europa, maar vooral omdat zij bij iedere verdere integratiestap stevig op de rem trapten. Het Verenigd Koninkrijk was groot en zelfverzekerd genoeg om te doen wat Nederland, Zweden en andere kleine lidstaten wel wilden doen, maar niet durfden: een halt toeroepen aan de eenwordingsobsessie van de Europese instituties en zekere lidstaten.

De meeste EU-leden behoren nu al tot de eurozone en zij die de munt nog niet hebben, zijn verplicht om hun economieën op termijn gereed te maken voor een aansluiting bij de eenheidsmunt. Als de Britten uittreden, blijft er slechts één land over in de Europese Unie dat niet in verdragen aan de Euro zit vastgeketend. Dat land is Denemarken. Bij een Brits vertrek zullen het dus de Denen moeten zijn die zich in hun eentje moeten verzetten tegen alle verdere integratiedrift van de Duitsers, Fransen en Spanjaarden. Dat lijkt niet waarschijnlijk.

Wel waarschijnlijk is het scenario waarin een Europese Unie zich zonder de Britten tot een steeds verder geïntegreerde politieke unie zal ontwikkelen. Zolang de politieke natuurwetten zich niet veranderen en Marine le Pen dus niet de absolute macht in Frankrijk vergaart, blijft dit land voorlopig gewoon komen met voorstellen voor een ‘euroregering’. Het meest eurosceptische geluid in de Duitse politiek komt momenteel van een partij die de euro bekritiseert omdat zij dit als een gevaar ziet voor de Europese eenwording, die ze een warm hart toedraagt. En zelfs dit gematigde geluid gaat veel Duitse kiezers te ver, de partij gaat momenteel dan ook ten onder aan een vleugelstrijd en bedroevende zetelaantallen in de peilingen. In Italië komt het enige forse eurosceptische geluid van de beweging van Beppe Grillo. Deze beweging heeft haar razendsnelle opkomst echter vooral te danken aan haar kritiek op corrupte en incompetente Italiaanse politici, niet aan haar opvattingen over de Europese Unie. Verder is de steun voor het Europese project in een land als Spanje, ondanks het financiële zware weer waarin Zuid-Europa verkeert, nog steeds ongekend groot. Een Europese Unie zonder het Verenigd Koninkrijk zal ons dus omringd laten met krachten die verdere integratie een prima vooruitzicht vinden. Een Brits uittreden zal de Unie niet laten imploderen, ze zal nu net het grootste obstakel voor de federalisten uit de weg ruimen om hun plannen te vervolmaken.

Dat diezelfde Nederlandse eurosceptici dan maar hopen dat het Britse voorbeeld ook tot een Nederlands referendum zal leiden, rijmt totaal niet met hun terechte cynisme op dit punt. De VVD is tegen referenda. Het CDA heeft nog steeds nachtmerries van het referendum van 2005. Het enorm principiële bastion van democratie en inspraak, D66, is alleen voor referenda als zij denkt dat de uitslag haar bevalt. Tot slot hebben we de PvdA, die ooit voor een referendum over de Europese Grondwet was, maar toen zo schrok van het resultaat dat zij deze uiteindelijk dan maar doordrukte zonder expliciete toestemming van de bevolking. Verwacht van deze overtuigde democraten maar niet dat zij het Nederlandse electoraat een kans geven zich voor of tegen EU-lidmaatschap uit te spreken. Een referendum over nieuwe verdragen of verschuivende bevoegdheden is niet uitgesloten, maar de belangrijkste vraag zal nooit worden voorgelegd aan de kiezers.

Dat Nederlandse eurosceptici zo vurig hopen op een Europese Unie zonder het Verenigd Koninkrijk, geeft weinig blijk van realiteitszin. Een Brits uittreden zal Nederland alleen achterlaten in een toenemend verstikkend integratieproces waar de bevolking van dit land absoluut niet op zit te wachten. De federalisten kijken al smachtend uit naar het verdwijnen van het altijd tegenstribbelende Londen. Als Nederlands euroscepticus zou je je niet loyaal moeten verklaren aan hen die ons onze bondgenoot willen afnemen, maar nu juist aan hen die deze vervelende luis in de pels binnenboord willen houden. Met het aanmoedigen van een Britse verwijdering uit de Europese Unie doen Nederlandse eurosceptici Verhofstadt en Pechtold een grotere lol dan dat zij zich realiseren.


Jordy Rutten avatar

Deel Dit ARtikel

Verder Lezen?