De illusie van het zelf verdiende geluk

 

Waarom accepteren we dat sommige mensen iedere avond kreeft en kaviaar zouden kunnen eten, terwijl andere mensen moeite hebben om überhaupt een fatsoenlijke maaltijd op tafel te zetten? Waarom accepteren we dat theoretisch opgeleiden structureel veel meer verdienen dan praktisch opgeleiden? Waarom accepteren we dat de één in een prachtige villa kan wonen en de ander op straat moet slapen? Het duidt op een wereldbeeld dat succes een keuze is. Dat als je maar hard genoeg werkt, ook jij rijk en succesvol kan worden. Dit wereldbeeld heeft echter ook een schaduwzijde. Als je als samenleving vindt dat rijke en succesvolle mensen hun maatschappelijke positie aan henzelf te danken hebben, dan geldt dit vanzelfsprekend ook voor mensen aan de onderkant van de samenleving. Door dit wereldbeeld blijven we grote ongelijkheid tussen mensen accepteren.

Dit wereldbeeld waarop het principe van The American Dream is gestoeld, is een van de grootste leugens van de westerse maatschappij. Uiteraard speelt je inzet een rol bij het behalen van succes, maar meer dan 90% wordt bepaald door omstandigheden waar jij niets aan kan doen. Denk bijvoorbeeld aan je aangeboren intelligentie, het milieu waarin je opgroeit en de plaats en tijd waarin je geboren bent. Factoren die niet bepaald worden door je inzet, maar door dom geluk. Was Steve Jobs even succesvol geweest als hij in Kameroen was geboren? Of was Donald Trump ooit zo ver gekomen zonder steenrijke ouders? De antwoorden laten zich raden. Daarnaast zijn er mensen die ontzettend hard werken en belangrijk werk doen, maar nooit echt rijk en succesvol zullen worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan naaisters in Bangladesh of Nederlandse basisschoolleraren. Zij werken minstens even hard als menig CEO, maar zullen nooit ook maar een fractie van hun rijkdom bezitten.

Als we dus gaan nadenken over wat de Nederlandse belofte in zou moeten houden, moet hier een fundamenteel ander wereldbeeld als fundament dienen. Je succes hangt namelijk niet per sé samen met je inzet en iemands rijkdom is niet vanzelfsprekend zelf verdiend. De droom zou daarom niet moeten zijn dat enkelen door vooral geluksfactoren rijk kunnen worden, maar dat iedereen gegarandeerd is van een fijn en gelukkig leven. Bij de constatering dat geluk een enorme invloed heeft op je leven, hoort daarnaast het besef dat het voor iedereen dus ook mogelijk is om voor korte of lange tijd pech te hebben. Ook dan heb je alsnog recht op een fatsoenlijk leven. Wij moeten niet uitgaan van het principe dat je je geluk moet verdienen, maar van het principe dat iedereen recht heeft op een gelukkig leven. Zo komen we bij bestaanszekerheid voor iedereen als fundament voor de Nederlandse belofte. Dit betekent dat iedereen uit moet kunnen gaan van een fatsoenlijk inkomen en een dak boven je hoofd. Daarnaast moet de overheid je ondersteunen en stimuleren om jezelf te ontwikkelen en je steentje bij te dragen aan de samenleving. Alleen zo creëren we in plaats van een individuele droom die voor slechts enkelen werkelijkheid wordt, een collectieve belofte die geldt voor iedereen.


Stan Peters avatar

Deel Dit ARtikel

Verder Lezen?