Verslag debat Goudader Natuur, De Balie 26 november 2012
“Natuur en landschap is als kunst en cultuur; het maakt het leven mooier.”
In tijden van economisch herstel is dat echter niet genoeg, aldus de organisatoren van het debat. “Voor de leefbaarheid, veiligheid en economie van Nederland is de natuur cruciaal.” De natuur moet zichzelf ‘in de markt zetten’ dus kijken de natuurorganisaties om zich heen naar ‘verdienmodellen en draagvlak’. Dat gebeurde maandag 26 november in de Balie.
De aftrap werd gegeven door een sneak preview van de film ‘De nieuwe wildernis’, van Ton Okkerse. Prachtige beelden, zoals we gewend zijn van de BBC, maar dan van natuur bij ons om de hoek in de Oostvaardersplassen. Daarmee werd misschien wel het belangrijkste statement van de dag gemaakt: natuur verwonderd als je de natuur toelaat. De natuur in Nederland ligt voor het grijpen als je de ogen opent. Deze film en het daaraan verbonden project wil daartoe een bijdrage leveren.
Angelique Vermeulen liet de zaal duizelen met de nodige imponerende cijfers over recreatie in de natuur in Nederland. Dat mag ook verwacht worden van een senior marketing consultant van het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen. Jaarlijks wordt 390 miljoen euro uitgegeven aan recreatie in de natuur. Meer dan een miljoen Duitsers, Belgen en in mindere mate Britten bezoeken jaarlijks onze natuurgebieden. Uiteraard is de fiets onder dit publiek bijzonder populair. De kennis over de Nederlandse natuur is onder Nederlanders echter beperkt. Wie kan er meer dan twee natuurgebieden opnoemen? De natuur zou meer gebruik moeten maken van crowdfunding was haar advies. De site Holland Naturally geeft een inkijkje in wat Nederland allemaal te bieden heeft aan recreatie in de natuur.
Het panel zal bomvol heren en dames van goede komaf. Directeuren van Natuurmonumenten (Robbert Hijdra), ANWB (Guido van Woerkom) en Landal Greenparks (Thomas Heerkens) werden vergezeld door de dames Stientje van Veldhoven (D66 Kamerlid) en Annemie Burger (DG ministerie EL&I). Het verleden werd benoemd (75% bezuinigingen door Rutte I, omgebogen door Rutte II naar 50%), maar er werd vooral naar de toekomst gekeken. Das war einmal. Natuur biedt kansen. Het vestigingsklimaat is voor expats een reden om ergens te gaan wonen (Amsterdam) en het gebrek eraan een reden om het te laten (Rotterdam en Eindhoven). Hijdra haalde de National Trust aan om aan te geven dat het inkomen uit exploitatie ook voor zo’n organisatie beperkt is. De inkomsten van de National Trust komen voornamelijk uit ledenafdrachten. Dat is een belangrijk geluid wat niet ondergesneeuwd moet raken in de discussie over natuur. In Nederland heeft de overheid altijd bijgedragen aan natuurbeheer. Het is maar de vraag of burgers in deze economische tijden bereid zijn het gat dat de overheid laat vallen op te vangen. Exploitatie van natuur is helaas niet voldoende om het beheer op het huidige kwaliteitsniveau te houden.
Lester Brown, oprichter van Earth Policy Institute, hield de zaal een pikzwart scenario voor. Hij waarschuwde voor politieke instabiliteit als gevolg van klimaatverandering, de stijging van de voedselprijzen, als gevolg van olie tekorten en watertekorten. Zijn redenering is rationeel en koud. De wereld heeft een herstructurering van haar economie nodig. Zo alomvattend dat het voor menigeen niet behapbaar is, waarmee de urgentie bij velen zal vervliegen, zoals bij de club van Rome is gebeurd. Tegelijk is onze manier van landbouw de aarde aan het uitputten en raakt de brandstof olie op. Een antwoord op deze kwestie kwam er vandaag niet. Het initiatief zal van onderop moeten komen, omdat de politiek in Nederland en Europa niet in staat blijkt problemen die de eigen zittingsduur overstijgen op te lossen of zelfs met overtuiging op te pakken en de samenleving in beweging te zetten. Wellicht biedt permacultuur een uitweg?
Ter afsluiting werd er gepitched om het project Markerwadden (10.000 hectare!) onder de aandacht te brengen, stak Marco Kraal van sportvisserij Nederland een hand uit naar Natuurmonumenten om samen dingen met kinderen te organiseren en hield Pieter Baars van het Nationaal Groenfonds (45 miljoen revolving fund) ons voor dat het vliegwiel tussen recreatie en natuur kan werken bij lokale projecten.
Er zit een groot risico in een economische benadering van natuur. Immers, wanneer het nut van natuur gerelateerd wordt aan economische meerwaarde (als dit al te bepalen is), dan is haar nutteloosheid evenredig verbonden met het gebrek hieraan. Waar echter de infrastructurele miljoenen de wondere wereld invliegen houdt de overheid de geldbundel natuur op de knip. Dus zal er door de natuurorganisaties om zich heen gekeken moeten worden. Mijn stiekeme hoop is dat op een dag natuur en landbouw elkaar (opnieuw) de hand rijken en de productie van ons voedsel in samenhang met mens en natuur kan plaatsvinden. Voedselproductie is dan natuur en zal evenredig bijdragen aan het onderhoud ervan voor toekomstige generaties.
Micha Lubbers – beleidsadviseur natuur, erfgoed en landschap bij de Provincie Noord-Holland
