Echte Kansen

 

Gelijke kansen, wie wil het niet. Een recente slogan van D66 was “kansen voor iedereen”, ietsje later kwam de VVD met “kansen pakken”. En ook in de introductie van deze leergang krijgt het ideaal van kansengelijkheid een belangrijke plaats. Maar als iedereen het wil, wat onderscheidt de sociaaldemocratische belofte op gelijke kansen dan van dergelijke beloften van andere stromingen? Volgens mij zou een realistischer beeld van kansengelijkheid hier in ieder geval onderdeel van moeten zijn.

In Nederland bestaat er, in ieder geval in theorie, een aardige kansengelijkheid. Iedereen kan, in theorie, de sociale ladder beklimmen. Nu heb ik in twee zinnen al twee keer “in theorie” gezegd, en dat is niet voor niks: in de praktijk hebben de regels vaak een andere uitwerking. Dit zie ik terug tijdens mijn vrijwilligerswerk als budgetmaatje, waarbij ik iemand begeleid tijdens zijn traject naar en bij de schuldhulpverlening. Zo’n schuldhulpverleningstraject is technisch gezien goed geregeld. Je kunt je gemakkelijk aanmelden en er zijn genoeg middelen waarmee gemeenten schuldeisers kunnen dwingen mee te gaan in het traject, waardoor iemand met problematische schulden binnen drie jaar van zijn schulden af kan zijn.

In de praktijk blijkt het echter lastig te zijn om mensen zich te laten aanmelden voor dit traject. Vaak doen mensen dit pas als het vijf voor twaalf is en al jarenlang in de problemen zitten. Jaren waarin ze geen kansen hadden om zich te ontwikkelen vanwege de praktische geldnood en het psychologische effect van schulden: mensen schieten in overlevingsstand.

Dit is typisch een voorbeeld van beleid dat in theorie goed werkt, maar in de praktijk vaak tekortschiet. Het ambtenarenapparaat heeft een in theorie goed werkend systeem ontworpen voor mensen in de schulden: als mensen goed de beschikbare informatie lezen en de juiste stappen volgen, kunnen ze zo uit de schulden zijn. Helaas doen (te) weinig mensen dit. Voor een grote groep mensen geldt: als ze echt zelfredzaam zouden zijn, hadden ze niet in de schulden gezeten. Sociaaldemocratische gelijke kansen moeten daarom gelijke kansen in de praktijk zijn.

Hier zijn in ieder geval twee dingen voor nodig: een breed maatschappelijk gedeeld geloof in kansengelijkheid en zekerheid. Om met het laatste te beginnen, zekerheid wordt door liberale partijen vaak gezien als het tegenovergestelde van kansen. Door zekerheid zouden mensen lui worden, en dan zouden ze geen kansen pakken. De sociaaldemocratische versie van dit verhaal is volgens mij veel plausibeler: zekerheid is juist nodig om gebruik te maken van die kansen. Heb je ooit wel eens geprobeerd hoog te springen terwijl je in drijfzand staat? Dat gaat toch een stuk makkelijker vanaf stevige grond.

Daarnaast is het geloof in kansengelijkheid belangrijk voor gelijke kansen in de praktijk. Keklik Yücel, oud-Kamerlid van de PvdA, vertelde ons over hoe zij geloofde in de mogelijkheid om hogerop te komen door de brede sociaaldemocratische boodschap die leefde in het land, en daardoor stappen durfde te nemen om zich te ontwikkelen. Hierin ligt een belangrijke rol voor politici en volksvertegenwoordigers. Daarnaast is het bestaan van positieve rolmodellen belangrijk. Het gevoel dat financiële regelingen om je te ontwikkelen er voor jou zijn is minstens net zo belangrijk als het feit dat die financiële regelingen bestaan.


Bart Coster avatar

Deel Dit ARtikel

Verder Lezen?