Een goede socialist maakt geen staatsschuld

Arnold de Groot schrijft als reactie op mijn artikel “Dijsselbloem heeft gelijk” dat mijn denken door en door neoliberaal zou zijn. Hij heeft mijn artikel denk ik niet goed begrepen. Ik kan het dan ook niet laten een reactie te schijven.

Het begrotingstekort

De Groot begint met een misinterpretatie van mijn analyse van het begrotingstekort van Griekenland. Hij vindt een begrotingstekort van 6,7% acceptabel. Ik ben de laatste om dat te ontkennen. Een tijdelijk tekort is prima om de economie aan te jagen en een recessie te voorkomen.

Het cijfertje 6,7% zegt mij ook niet zoveel. Het was wel nodig om aan te tonen dat het probleem in Griekenland was dat dit tekort in niet slechte economische tijden werd gerealiseerd, maar in buitengewoon goede economische tijden. De economie groeide toen met cijfers rond de 5%!

De Groot schrijft letterlijk ”de overheid zou zijn uitgaven juist moeten verhogen” op het moment dat het economisch tegen zit. Dat zou inhouden dat hij het tekort graag verder had laten oplopen toen het slecht ging. Ik weet niet of hij dat heeft geschreven in het besef van de werkelijke cijfers.

Begrotingstekorten zijn geen probleem, mits ze niet structureel van aard zijn. Dan worden ze namelijk op termijn onhoudbaar en zijn bovendien onrechtvaardig. Over dit laatste aspect later in dit artikel meer. Allereerst is het nodig om de Griekse staatsschuld beter te analyseren. Voor een beter perspectief van de Griekse staatsschuld verwijs ik graag naar de volgende tabel. Cijfers zijn afkomstig van Eurostat en de OESO. Goed is om te beseffen dat de economische crisis in 2008 begon en in 2009 in Europa keihard werd gevoeld.

JaarBnp(in € miljard)Reële groeibnpOverheidstekort(in % bnp)Staatsschuld(in % bnp)
20062185,2%-6,0%115,6%
20072334,3%-6,7%112,9%
20082421,0%-9,8%116,1%
2009237-4,4%-15,3%134,6%
2010226-5,3%-11,1%128,3%
2011208-8,9%-10,2%110,2%
2012194-6,6%-8,7%164,2%
2013182-4,0%-12,3%179,2%
20141790,7%-3,6%niet bekend

 

Wat duidelijk blijkt uit deze grafiek is dat Griekenland een enorm structureel begrotingstekort had en echt in grote problemen kwam toen er economische tegenwind ontstond. In 2009 schoot het tekort namelijk omhoog naar 15,3%. Ik vraag me af of De Groot dat tekort nog steeds acceptabel vindt en zelfs vindt dat dit tekort nog hoger zou moeten zijn geweest.

Er is niets links aan schulden maken die aan kapitalisten met rente moet worden terugbetaald. Als socialist heb ik daarom grote problemen met structurele begrotingstekorten en staatsschuld. Thomas Piketty schrijft over staatsschuld in zijn inmiddels beroemd geworden boek Kapitaal van de 21ste eeuw, dat staatsschuld niets anders is dan geld van rijken dat weer moet worden terugbetaald. Veel beter zou het zijn om meer belasting te heffen bij hen die het kunnen opbrengen als een overheid zijn begroting structureel niet in evenwicht kan brengen. Belasting hoeft namelijk niet te worden terugbetaald.  Het is daarom ook dat ik vind dat een goede socialist structureel geen staatsschuld dient na te streven.

Wat De Groot verder niet lijkt te beseffen is dat schulden maken die niet worden geïnvesteerd, maar geconsumeerd, geen structurele groei opleveren voor een land. Als de stroom van leningen opdroogt klapt de zeepbel logischerwijs. De staat kan dan extra lenen wat ze wil om de economie aan te jagen, maar die zal daardoor echt niet structureel verbeteren als die middelen niet aan investeringen wordt uitgegeven. De Griekse economie produceert weinig en heeft een zeer zwakke exportsector. Als daar geen verandering in komt  zal de economie van het land dan ook niet structureel verbeteren. Hoeveel miljarden er ook ingepompt worden.

De Groot lijkt erg te geloven in de kredietmaatschappij, waarbij met leningen de economie reëel kan groeien.  “Was dat geen echt geld?”, schrijft hij letterlijk. Wat dat betreft toont hij zich hier zelf als neoliberaal. Heel Europa heeft een enorme correctie meegemaakt van de schuldeneconomie. Dat hebben we gezien in de jaren na de crisis. Die correctie was weliswaar een stuk minder heftig dan in Griekenland, ze was er wel degelijk. Dat kan niemand ontkennen.

Syriza

Syriza schijnt volgens De Groot hele mooie plannen met Griekenland te hebben die gebaseerd zijn op neokeynesiaanse theorie.  Prachtig natuurlijk! Dit was voor mij dan ook de reden om te hopen op een omslag in het bezuinigingsbeleid in Griekenland waardoor de bezuinigingen een stuk socialer werden. Dat staat in de eerste alinea van mijn vorige artikel.

Helaas blijft het bij Syriza bij woorden zonder daden. In het afgelopen half jaar heeft men echt niets aan daden laten zien in eigen land, op een paar kleine maatregeltjes na. De Eurogroep is enorm getraineerd en het vertrouwen zeer diep beschadigd. Dat je bepaalde voorstellen doet is prima, maar de houding en gedrag van de onderhandelaars heeft veel onnodig kwaad bloed gezet.

In het meest recente voorstel wat door de Grieken aan de Troika is gestuurd wil Syriza eindelijk, met het mes op de keel, toegeven om te bezuinigen op het leger en belasting te heffen op reders. Dat heeft men hiervoor nooit willen doen, om mij onbegrijpelijke redenen. Daarnaast wil men bijvoorbeeld de vennootschapsbelasting verhogen van 24% naar 26%, ook niet echt een radicale hervorming die ik vind getuigen van moed en grote linkse vergezichten.

Reëel idealisme

Praatjes voor de bühne zijn mooi, de werkelijkheid is anders. Wat nog veel moeilijker gaat worden dan plannen bedenken, is om die uit te voeren in een land met een falende belastingdienst, zwakke onderliggende economie en corruptie. Het is misschien pijnlijk, maar ik blijf dat herhalen. Als die elementen worden ontkend als structureel onderdeel van de Griekse economie zal het onmogelijk blijken te zijn van Griekenland een echt eerlijk welvarend land te maken.

Ik ben wat dat betreft dan ook groot voorstander van een reële benadering van politiek voeren. Dit houdt wat mij betreft in dat linkse partijen proberen een maximaal links beleid te voeren binnen de mogelijkheden die er zijn en dat tegelijkertijd de huidige wereld om ons heen niet wordt ontkend. Een land is niet alleen op de wereld. En juist de eurolanden zijn hecht met elkaar verbonden. Dat betekent dat niet alles mogelijk is wat je utopisch zou willen.

Joop den Uyl had het al over de smalle marges van de politiek. De oud Labourburgemeester van Londen, Ken Livingstone, heeft daar ook een mooie uitspraak over gedaan na acht jaar succesvol burgemeesterschap. Is this the world I would have created: no! I would love to live in a different world, based on my useful fantasies. But this is the world we are living in.”

Syriza leeft in een eigen werkelijkheid die helaas niet bestaat. Syriza heeft door haar houding en tegenwerking Griekenland op de rand van de afgrond gebracht. Als Griekenland uit de euro moet, stort de economie van het land pas echt in, nog veel verder dan de noodzakelijke correctie van de afgelopen jaren. Laten we hopen, voor de Grieken en de EU, dat dat laatste niet gebeurt. Dit vereist wel de wil van Syriza om echt aan de slag te gaan om de economische puinhoop van het land op te ruimen. Dat vereist geloofwaardigheid en die heeft Syriza helaas voor een groot deel verspeeld.


Sebastiaan van der Vliet avatar

Deel Dit ARtikel

Verder Lezen?