De gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam krijgen landelijke aandacht. D66-leider Alexander Pechtold opent ‘de aanval’ op de PvdA en Diederik Samsom en Hans Spekman vallen op hun beurt D66 aan. Waarop is onduidelijk, maar dat doet er in verkiezingscampagnes nooit zoveel toe. Politiek is entertainment en verkiezingen zijn het RTL Boulevard van de politiek. Gemeenteraadsverkiezingen zijn dan meer het SBS Shownieuws van de politiek, het minder goed bekeken broertje van RTL Boulevard. Steevast roepen de landelijke kopstukken dan ook om in hemelsnaam te gaan stemmen, anders verliest de politiek steeds meer van haar aanzien. Dat laatste vertellen ze er meestal niet bij. Ondanks dat ik mijzelf beschouw als politiek geïnteresseerd – ik ben nota bene lid van een politieke partij en als zodanig kandidaat nummer 9 op de PvdA lijst in Zuid – kan ik met goed fatsoen niet aangeven waar nu de fundamentele verschillen zitten tussen de partijen. Dat kan aan mijn leesvaardigheid liggen, want uit de verkiezingsprogramma’s word ik weinig wijzer.
Waar het de grootste opgave voor de gemeente betreft, de decentralisaties in zorg en sociale zekerheid, kan het ook zo zijn dat de partijen eigenlijk niet weten waarover ze het hebben, nu niet en straks al helemaal niet. Dat is goed te begrijpen, want de verhouding tussen de complexiteit en de omvang van de vraagstukken en de intellectuele en organisatorische capaciteiten van politieke partijen is volkomen scheef. Daarmee wil ik niet beweren dat er geen intelligente mensen in politieke partijen actief zijn, integendeel zelfs, het betreft grotendeels hoger opgeleiden, maar het is voor het merendeel vrijwilligerswerk en het raadslidmaatschap wordt gezien als een parttime functie. Als je ook nog een redelijk sociaal leven wil hebben naast het politieke handwerk en je reguliere baan, dan ontbreekt het aan de tijd om diep in de materie te duiken en deze van een grondige analyse en ideologisch en pragmatisch doordachte keuzes en financiële doorrekeningen te voorzien.
Zit er dan één Amsterdammer op dit laatste te wachten? Ja en nee. Als je mensen op de man af hiernaar vraagt zal men dit, zo is mijn inschatting, als een saai onderwerp beschouwen, iets voor ambtenaren. Mijn andere vermoeden is echter dat de Amsterdammer en de kiezer in het algemeen wel aanvoelt dat wie zich continu in nevelen hult over de werkelijke impact van immense taakuitbreidingen en bezuinigingen niet op steun kan rekenen. Daarom gaan mensen niet stemmen. Er liggen geen werkelijke keuzes voor. De door de PvdA geframede ‘tweedeling’ tussen binnen en buiten de ring is een schijntegenstelling die in het debat leidt tot een partijtje ‘wie geeft het meeste geld aan armoedebestrijding’. Alsof meer geld leidt tot verbetering van de status quo. Analyses van waarom armoede juist in Amsterdam en juist bij bepaalde sociaal-economische groepen en in bepaalde wijken voorkomt, hoor je niet terug in het debat. Laat staan ideeën om mensen perspectief te bieden. Zeggen dat armoede destructief is en geld beschikbaar stellen is verre van voldoende.
De enige ‘keuze’ die voor lijkt te liggen als de programma’s naast elkaar worden gelegd is die rondom de huursector, van oudsher een sociaal-democratisch paradepaardje. De PvdA rijdt echter op een oud werkpaard rond, terwijl een dressuurpaard nodig is dat snel kan schakelen in een stad die continu in beweging is. Nog meer sociale huurwoningen lijkt mij geen antwoord op de totale scheefgroei in de vrije huursector. Er moeten echt meer woningen beschikbaar komen in het middensegment voor stellen of startende gezinnen van rond de 700 à 800 euro huur per maand. In mijn gouden kooi als scheefwoner word ik regelmatig door vrienden onder vuur genomen: “Ja hoor, die zit lekker voor 550 euro op 42 m2.” 42 m2 voor 550 euro kale huur? Is dat niet gewoon een heel redelijk prijs? Het probleem is juist dat de vrije sector zo duur is. Nog meer sociale huurwoningen biedt mij geen kans om door te stromen, en 1000 euro voor 10 m2 extra ga ik niet betalen.
Tsja, weet ik dan wel wat er in zo’n verkiezingsprogramma had moeten staan en welke verschuivingen er op de Amsterdamse begroting vanaf 2015 moeten plaatsvinden? Nee. Toch moet de gemeentepolitiek zich wel anders gaan organiseren. De politieke partijen moeten meer expertise in huis halen bij het schrijven van programma’s (niet alleen maar van hoger opgeleide professionals en hoogleraren overigens). Daarbij moet een duidelijke financiële onderbouwing van hun standpunten en keuzes aanwezig zijn, afgezet tegen de lopende Amsterdamse begroting. Dit klinkt allemaal enorm technocratisch en dat is het ook, maar anders blijft het gelul in de ruimte en in gelul kan je niet wonen, zei een echte Amsterdammer ooit eens.
