Stop de uitbuiting van jongeren op de arbeidsmarkt

Jongere zijn in 2016 is een dagelijkse confrontatie met ongelijkheid. Hoever je jezelf kunt ontwikkelen ligt nog steeds veel te vaak aan de locatie van je wieg en het vermogen van je ouders. Het is een kwestie van geluk. Als Nederland presenteren we ons vaak in Europa als het beste jongetje van de klas, onze jeugdwerkloosheid schommelt immers rond de 11 procent, bij andere Europese landen loopt soms dit soms wel op tot wel 2 keer deze hoeveelheid.

Op zich is dit ook wel iets om trots op te zijn, die relatief lage jeugdwerkloosheid, maar ik ga altijd liever uit van potentie om te verbeteren dan schouderklopperij. Daar komt bij dat die jeugdwerkloosheidscijfers lang niet altijd het hele verhaal vertellen. Iemand die betaald werk heeft valt namelijk in de Europese definitie buiten de werkloze beroepsbevolking, ook al is dat maar één uur per week.

Maar eenieder snapt ook dat er een minimale hoeveelheid betaalde uren nodig is om van te bestaan, als je al als jongere het ‘geluk’ hebt dat je daadwerkelijk betaald wordt voor het aantal gewerkte uren, want stages maken de startersfunctie in toenemende mate tot een mythe uit het verleden.

Kortzichtige werkgevers zien die mythe misschien als een erg gunstig sprookje, maar voor FNV Jong is dit onacceptabel en wij willen onze bijdrage leveren in de aanpak hiervan. Wij krijgen in toenemende mate meldingen binnen van leden en niet-leden die stage lopen na hun afstuderen, daar nauwelijks wat voor betaald krijgen, maar wel werk doen dat zich niet laat onderscheiden van de verantwoordelijkheden van hun ‘ouderwets’ betaalde collega’s. Wij staan voor eerlijke toegang tot de arbeidsmarkt en pakken deze ontwikkeling aan. Als eerste stap hebben we in juni 2015 een meldpunt opgericht om erachter te komen wat er allemaal speelt rondom deze zogenaamde ‘werkervaringsplekken’.

Een stage is iets voor tijdens de studie. Als een werkgever een afgestudeerde voor zich wil laten werken geldt daarvoor minstens het minimumloon. En dan niet het minimum jeugdloon, want daar moeten we ook zo snel mogelijk mee afrekenen. Op dit moment zien wij een vreemd verschijnsel, er worden te weinig stages tijdens de studie aangeboden door werkgevers. Studenten lopen soms wel een jaar uit met hun studie wegens het niet kunnen vinden van een stage, maar bij afstuderen wordt wel doodleuk gezegd dat de jongeren te weinig ‘praktische ervaring’ onder de riem hebben en dat zij daarom beter eerst een half jaar tot een jaar (en langer) onbetaald werk moeten verrichten om de fijne kneepjes van het vak te leren en praktische ervaring op te doen. Op deze werkervaringsplekken wordt vaak tegen je gezegd dat als je maar hard genoeg werkt, je een kans maakt op een vaste aanstelling binnen de organisatie, en dat is natuurlijk een verleidelijk vooruitzicht voor een afgestudeerde die graag in zijn/haar branche aan de slag wil.

Er wordt je dus een worst voorgehouden van een baan die er hoogstwaarschijnlijk niet zal komen, zeker niet als je op 1 vaste betaalde medewerker 5 werkervaringsplekkers hebt werken, waarbij de kans dat je mag blijven vrijwel nihil is. En toch houd je hoop, werk eerst maar een half jaar / jaar onbetaald, of voor een schamel loontje, maar altijd ruim onder het minimumloon. Met geluk verdien je iets van 300 euro, maar jij en ik begrijpen ook wel dat je daar je huur niet mee betaalt, niet van kan leven en je komt niet eens in de buurt van afbetalen aan je veel te hoge studieschuld van 20.000-25.000 euro. En dat, terwijl het werk dat je doet in veel gevallen hetzelfde is als dat van je betaalde collega’s.

De waardering van de starter op de arbeidsmarkt verarmt, en dat terwijl juist de starter zo veel belofte in zich heeft. Dit zijn de mensen die onze maatschappij sterk moeten houden in de toekomst, dit zijn de toekomstige gezinnen, sterker nog, dit zijn de leiders van de toekomst. De politici die beleid gaan maken, de CEO’s die belangrijke beslissingen gaan maken voor duizenden werknemers. En als wij deze mensen niet vroeg genoeg vertellen dat een werknemer op waarde moet worden geschat, wie vertelt ze dat dan wel? Als maatschappij kunnen wij beter dan dit, en ik vind dat wij dat ook moeten willen. Suggesties hiervoor zijn bijvoorbeeld het op de schop gooien van ons onderwijssysteem, want nog steeds is de instroom op bepaalde opleidingen onrealistisch groot. Ook het aanbieden van stages tijdens de opleiding en het investeren in onze starters door te eisen dat ze een loon krijgen dat past bij hun werkzaamheden, minstens het minimumloon, zijn oplossingen.

En dan nu de toekomst: die zie ik niet somber in, zolang we ons gaan organiseren en niet hopeloos staan tegenover de hordes die op ons pad komen. We moeten individualisering tegengaan en voor elkaar opkomen, ook als je dat voor jezelf misschien niet durft. Veranderingen zijn bij uitstek de momenten waarop kansen zich aandienen. Iedere verandering verdient een scherpe blik, met de intentie nieuwe mogelijkheden te benutten. Veel nieuwe ontwikkelingen zijn enorm positief. Nog nooit zijn de afstanden tussen binnenland en buitenland zo klein geweest, door de steeds snellere sociale media is contact maken met bijvoorbeeld werkgevers uit het buitenland peanuts, en dat geeft veel mogelijkheden. Vlaamse romanschrijver Marc Andries schreef ooit: “Verleden heb je, toekomst moet je maken.” Ik denk dat zeker sociaaldemocraten deze uitspraak tot zich kunnen nemen, en niet over moeten laten aan liberalen, want juist sociaaldemocraten geloven er in dat het beter kan, dat je niet overgeleverd moet zijn aan de grillen van de conjunctuur, dat juist jijzelf bepalend kunt zijn in het leven van een ander en dat je zelfs sterker bent als je samen optreedt.

Weinig is erger dan het verlies van hoop en actie, levenskracht dat de pit verliest en opgeven. Natuurlijk verwacht ik tegenslagen en leermomenten, maar een roos is ook nooit mooier zonder haar doorns. Juist de uitdagingen die we tegenkomen voegen toe aan ons lerend vermogen en maken ons sterker op de toekomst. Hoe dan ook, de veranderingen die de toekomst van werk met zich meebrengt, mogen geen onschuldige slachtoffers eisen en daar moeten we waaks op blijven. Mijn hoop voor iedereen die vandaag en morgen de arbeidsmarkt wil betreden is dat je werk kan vinden waarmee jij je kunt ontplooien, een plek te vinden om je capaciteiten kunt benutten en de kans te krijgen om te kunnen groeien. Elementair daarvoor is een loon waar je een leven van kunt bouwen.

Om dapper de toekomst tegemoet te kunnen gaan hoop ik ook op jullie te kunnen rekenen. Als jullie mét mij stellen dat dit uitbuiting is en dus onacceptabel, stel dan ook met mij de vraag hoe we dit voorkomen. Toets en onderzoek hoe de starters van morgen hun kansen terug krijgen. Wees kritisch op het credo “voor jou tien anderen” en schets het perspectief van een arbeidsmarkt waar bedrijven net zo goed investeren in mensen als mensen investeren in bedrijven. Daarnaast wil ik jullie op het hart drukken dat ik hoop dat wij allen onderdeel kunnen worden van een beweging die zegt dat het wél beter kan, en dat wij wél meer kunnen eisen aan elkaar en de politiek. Die beweging moet er een van hoop én daadkracht zijn.


Kristina van der Molen avatar

Deel Dit ARtikel

Verder Lezen?