Wat is waardevol werk? Moet er een directe relatie bestaan tussen jouw eigen werkzaamheden en een abstracte maatschappelijke bijdrage? Werk dat bijdraagt aan een betere wereld. Of is waardevol werk een individuele kwestie? Werk waarvoor een eerlijke beloning wordt ontvangen, goede werkomstandigheden zijn en ontplooingsmogelijkheden naar draagkracht worden geboden.
Recent verscheen het manifest Van Waarde, van de wetenschappelijke denktank van de PvdA, de Wiardi Beckman Stichting. Het manifest plaatst werk in het midden van ons leven, het vormt wie wij zijn. Werk verschaft ons via inkomen de mogelijkheden in ons levensonderhoud te voorzien en te ontspannen, kinderen op te voeden, status en een sociaal netwerk. Omgekeerd evenredig betekent het gebrek aan werk in deze maatschappij een gebrek aan middelen om te ontspannen, kinderen volwaardig te ondersteunen en belangrijker: sociaal isolement als gevolg van gebrek aan waardering. De maatschappij is als een schoolklas, de kinderen die niet meedoen met de massa worden gepest. Zij zijn in beleidstermen bezuinigingsposten.
Dat is op zich geen nieuws. De constatering dat de groep aan werkende armen of werkende onder gewaardeerden toeneemt is zo mogelijk nog ernstiger. Als we arbeid als zodanig niet meer waarderen omdat we bepaald werk onderaan de ladder plaatsen betekent dit dat we groepen mensen wegzetten. De gevolgen van uitbesteding van werkzaamheden en de race to the bottom in bijvoorbeeld de schoonmaaksector op inkomen en arbeidsvoorwaarden is desastreus.
Maar het gaat mij toch zo voor de wind. Ik werk bovendien voor een overheid of een adviesbureau dat overheden adviseert, dus mijn bijdrage aan de maatschappij lever ik wel. Bovendien werk ik keihard. Ik hoor het je denken.
De vraag die mijn generatie zich moet stellen is welk effect heeft mijn werk op anderen. Dat lijkt voor de hand te liggen, maar het is ingewikkelder dan men denkt. Wanneer je binnen je organisatie mee schrijft aan een advies over een reorganisatie of over samenwerkingen en fusies denk dan ook eens aan hen die de gevolgen van die adviezen zullen ondergaan. Als je verantwoordelijk bent voor aanbestedingen van schoonmaak geldt dan de wet van de laagste prijs of spelen de kwaliteit, het vakmanschap en de arbeidsomstandigheden van zij die het uitvoeren ook een rol?
Deze benadering vraagt net een stapje extra, maar het is simpele win-win situatie. Uiteraard moeten we allemaal efficiënter, effectiever en resultaatgerichter gaan werken, maar laten we eerlijk zijn: werk waarin je gewaardeerd wordt gaat je toch veel makkelijker af? Ik ben ervan overtuigd dat als we elkaar op individueel niveau waarderen voor de verscheidenheid aan werkzaamheden die men verricht dan komt de maatschappelijke bijdrage als vanzelf.
