Wij zijn jonge sociaal-democraten en wij maken ons grote zorgen over de manier waarop onze samenleving tegenwoordig vorm krijgt. Jongeren zijn steeds vaker de dupe van politieke keuzes. Het pensioenakkoord is daar het meest recente voorbeeld van. Niet alleen zijn daarin prikkels ingebouwd die leiden tot gokgedrag bij pensioenfondsen, ook worden de risico’s volledig aan jongere generaties overgedragen om veertigplussers te sparen. De boom der welvaart wordt door oudere generaties leeggeplukt, waardoor voor onze generatie slechts de kale takken resten. Ons wordt gevraagd dat te slikken onder het mom van ‘solidariteit’. Maar die perverse solidariteit mist rechtvaardigheid. Wij geloven dat de sociaal-democratie in staat is solidariteit rechtvaardig te organiseren, maar dan moet er echt iets veranderen. Onze generatie moet daarin het voortouw nemen, want wij zijn het die de gevolgen moeten dragen van de politieke keuzes die vandaag worden gemaakt.
Sociaal-democraten hebben zich altijd sterk gemaakt voor de emancipatie van het individu als lid van een solidaire gemeenschap. Die gemeenschap werd primair gedacht op het niveau van de staat – als natiestaat en als verzorgingsstaat. Maar toegenomen individualisme en mondialisering hebben het sociaal-democratisch evenwicht verstoord. Bij gebrek aan een overtuigend verhaal van de gevestigde politieke orde, hebben populistische nieuwkomers de vervreemding en onzekerheid electoraal verzilverd. De zelfbenoemde hoeders van de sociaal-democratie weten niet goed hoe daarmee om te gaan en reageren verkrampt. Het is daarom tijd om onze idealen te herijken.
Ons kernideaal is een solidaire samenleving. Een samenleving waarin iedereen zich geborgen weet en iedereen de mogelijkheid heeft een goed leven te leiden. Een samenleving waarin mensen verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf én voor elkaar. Een samenleving die de gevolgen van individualisme en mondialisering verzacht en zo vervreemding en onzekerheid tegengaat. Nu wordt dit ideaal verkwanseld, terwijl het juist leidend zou moeten zijn.
De cruciale vraag die wij ons moeten stellen is hoe we solidariteit garanderen in een veranderende wereld. Voor ons staat vast dat sociaal-democraten voorbij de staat zullen moeten leren denken. Omdat het individu zich steeds minder met de samenleving als geheel verbonden voelt en omdat de markt zich als gevolg van mondialisering steeds minder van de staat aantrekt. Wij willen de staat daarom naar twee kanten toe openbreken. Rechtvaardige solidariteit kan alleen worden gerealiseerd als het op een lager én een hoger niveau wordt georganiseerd.
Op een lager niveau omdat we daar degenen met wie we solidair zijn in de ogen kunnen kijken. Het is het niveau van de kleine sociale verbanden – buurten en wijken, verenigingen, de werkvloer. Veel sociale problemen kunnen het best door mensen samen worden opgelost, in plaats van door vervreemdende en controlerende staatsbureaucratieën – of die nou geprivatiseerd en zogenaamd efficiënt zijn of niet. We moeten niet bij elk probleem meteen naar de staat kijken, maar juist naar elkaar. Mensen kunnen elkaar helpen, dat hoeft de overheid niet altijd te doen. De overheid zou mensen daartoe wel in staat moeten stellen door gezamenlijk initiatief te steunen en te stimuleren. De opbouwwerker kan wat ons betreft terug de wijk in.
Op een hoger niveau omdat daar de economische machtsverhoudingen tot uitdrukking komen. Dat is het niveau van de Europese gemeenschappelijke markt. Economische integratie is echter te weinig gepaard gegaan met politieke integratie. Vanwege de grotere mentale en fysieke afstand moeten de Europese spelregels en de bijbehorende sancties in belangrijke mate worden geïnstitutionaliseerd. Alleen samen kunnen we Griekse toestanden voorkomen en ervoor zorgen dat lidstaten niet meer tegen elkaar worden uitgespeeld. Anders dan velen ons willen doen geloven, is dat precies de reden dat Europese sociaal-economische afspraken en arrangementen in ons nationale belang zijn. Alleen in een krachtig sociaal en democratisch Europa kan doeltreffend weerstand worden geboden aan de onstuimige krachten van de mondiale economie.
De sociaal-democratie hoort een brede, verbindende beweging te zijn. Om verschillende groepen mensen te verenigen is een optimistische en eigentijdse interpretatie van onze idealen nodig die mensen houvast biedt zonder te vervallen in plat nationalisme. Zoek ons op en doe met ons mee als je ook wilt dat onze idealen in het heden en de toekomst relevant blijven, en wilt streven naar een samenleving waarin solidariteit rechtvaardig is georganiseerd.
Namens Jong WBS: Richard Baas, Marius Bakx, Nik de Boer, Remmert van Haaften, Peter de Haan, Fedde IJpma, Anamarija Kristic, Paco Lucassen, Willem Masman, Chris Meulmeester, Ruud Niesink, Jort Schuitemaker, Paul Smit en Anouk Vos.
