De plannen om promovendi hun werknemersrechten af te pakken hebben een nieuwe vermomming gekregen. In de vorm van een ‘experiment’ probeert Minister Bussemaker alsnog om promovendi als studenten te laten tellen. De Actiegroep Promotiestudent is een petitie begonnen om haar hiermee te laten stoppen. Dit is waarom:
Nederland is wereldwijd beroemd om hoe het haar promovendi behandelt. Dat zie je terug in onze reputatie: een Nederlandse promotie is wat waard. Overal ter de wereld kun je Nederlandse gepromoveerden vinden – zowel in bedrijven als op topuniversiteiten – en van over de hele wereld komen mensen naar Nederland om te promoveren of om met Nederlandse promovendi te werken. Kortom: het stelsel verzekert Nederland van een plek in het hart van de moderne wetenschap. Als ik me even beperk tot mijn eigen vakgebied – de natuurkunde – dan staat Nederland ongeveer op de derde plek in de informele pikorde, na Zwitserland en de Verenigde Staten (VS). In Zwitserland heeft men eenzelfde systeem als wij; de salarissen liggen zelfs nog wat hoger, maar alles is daar ook duurder.
Maar dan de VS. De VS laat zien wat er kan gebeuren als je je promovendi slecht behandelt. De omstandigheden op Amerikaanse universiteiten zijn zo erbarmelijk dat er amper meer een Amerikaan wil promoveren. De oplossing? Zoals de Amerikaanse economie draait op geleend Chinees geld, draaien de Amerikaanse universiteiten op geleende Chinezen. Chinezen, maar ook Indiase promovendi die, wanneer ze weggaan het hele systeem met donderend geraas doen instorten. Want vele Chinese studenten zullen de komende decennia in plaats van aan een universiteit uit de Ivy League, aan een van de opkomende Chinese universiteiten promoveren – voor de Amerikanen een verontrustend perspectief. De VS verkeert in een situatie waar wij in Nederland zo ver mogelijk van weg moeten blijven.
Het voorstel om promovendi hun werknemersrechten te ontnemen en een bursalenstelsel in te voeren is in detail dan ook neergesabeld door de Raad van State. De Raad onderschrijft het argument dat het huidige Nederlandse stelsel een kracht is. De Raad van State stelt in zijn advies: ‘Invoering van dit promotietraject brengt wel het grote risico met zich dat besturen van universiteiten in de huidige economische situatie op grote schaal trajecten voor werknemers-promovendi gaan vervangen door de goedkopere trajecten voor promotiestudenten.’ Bovendien stellen ze vast dat de kans groot is dat talentvolle studenten hun heil in het buitenland zullen zoeken, of naar in het bedrijfsleven zullen vertrekken. De Raad wijst erop dat het niet realistisch is te denken dat studenten na vijf jaar lenen voor een BaMa nog eens vier jaar van een beurs gaan leven.
Kortom, het bursalenstelsel is een recept voor afbraak van kwaliteit, en Amerika laat zien hoe het de academische omgeving uitholt. Wat drijft politici en bestuurders dan in hemelsnaam om het bursalenstelsel toch in te voeren? Deels is het minachting voor het wetenschappelijk handwerk. Zoals in vele sectoren wordt er ook in de academie neergekeken op de gewone man – en dat betekent in dit geval promovendi, want die staan onderaan de ladder. Als er bezuinigd moet worden, komt het daar terecht. Zo stelde een prominente voorstander van het stelsel dat er uit de wens om ‘gewoon betaald te worden’ (in tegenstelling tot een beurs) een ‘negen-tot-vijf’-mentaliteit sprak, die niet paste bij promovendi. Hier zien we die minachting in zijn zuiverste vorm. Ik vraag mij af of deze man weleens gekeken heeft hoe laat in de kantoren van zijn promovendi ’s avonds het licht uit gaat; dat zal niet om vijf uur zijn.
Een andere reden is financieel. De universiteiten krijgen per promovendus een vast bedrag: de zogenaamde promotiebonus aan het einde van het traject. Een universiteit met een hoge productie, die veel promovendi aflevert, ontvangt het meeste geld. Goedkopere promovendi betekent in deze meer promovendi. Er zijn echter significante verborgen kosten in het spel. Het is namelijk maar zeer de vraag of die onderbetaalde promovendi nog bereid zullen zijn om alle neventaken die ze nu hebben uit te voeren. Immers, als de universiteit niks om jou geeft, waarom zou jij dan wat om de universiteit geven? In de eerste plaats het onderwijs is hier straks rechtstreeks de dupe van.
Promovendi geven werkgroepen, organiseren congressen, peer reviewen artikelen voor tijdschriften en vervullen tal van andere belangrijke taken in de wetenschappelijke infrastructuur. Dat zal allemaal door iemand anders gedaan moeten worden. Het bursalenstelsel betekent dus of het aannemen van een hele bak nieuwe studentassistenten (een trend die nu al zichtbaar is), of het nog verder verhogen van de werkdruk van universitair docenten.
Kortom: het bursalenstelsel is slecht voor de Nederlandse academie, er spreekt een minachting uit jegens het wetenschappelijk handwerk, het zal de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek uithollen en het levert financieel weinig op. Wij verwerpen de notie dat de maatregel van Bussemaker een experiment is, de uitslag staat immers al vast: promotiestudenten zullen goedkoper lijken, terwijl ze in werkelijkheid het wetenschappelijk klimaat in Nederland om zeep zullen helpen. Goedkoop is ook in dit geval duurkoop.
Teken de petitie, zodat we het plan kunnen tegenhouden.
Teken de petitie op http://www.ipetitions.com/petition/promotiestudent/ . Wil je meer weten? Kijk op onze site http://promotiestudent.wordpress.com/
