Duurzaamheid was tot voor kort een ondergeschoven kindje bij de sociaaldemocraten. Daar is verandering in gekomen. Het Jong WBS Oikoslab zet er vol de schouders onder. Een impressie van de eerste Rondetafel Duurzame Economie: inspiratie, enthousiasme en bevlogen deelnemers!
Bijna twee jaar geleden publiceerde de PvdA Commissie-Melkert haar rapport ‘De bakens verzetten: de economie terug naar de mensen, investeren in werk en innovatie’. ‘Financialisering’ is de trend alles om ons heen enkel in financiële waarde te evalueren, economie synoniem te maken aan financiën, en alles in dienst te stellen van economische (lees financiële) groei. Als Jong WBS hebben we het Oikoslab opgericht om ons als jonge generatie te mengen in de maatschappelijke discussie over duurzame economie.
Met diverse bezoeken hebben we ons verdiept in de financiële, ecologische en sociale aspecten van een duurzame economie. Het Sustainable Finance Lab zet zich in voor een stabiele en robuuste financiële sector die bijdraagt aan een economie die de mens dient zonder daarbij zijn leefmilieu uit te putten. Urgenda toont met Nederland 100% duurzame energie in 2030. Het kan als je het wilt een scenario met 100% duurzame energie dat goedkoper en schoner is dan doorgaan op de oude voet, 150.000 nieuwe banen schept, energiezekerheid biedt en een motor voor innovatie is. Social Enterprise NL verenigt en ondersteunt sociale ondernemers, zoals Tony’s Chocolonely, Taxi Electric en Triodos Bank, die een maatschappelijk probleem voor eens en altijd willen oplossen, en dit doen door commerciële bedrijfsactiviteiten; impact first!
Eerste Rondetafel Duurzame Economie
Na één jaar Oikoslab hebben wij onze bezoeken en impressies bondig samen gevat: de economie bestaat uit ecologische, sociale en financiële componenten. Duurzaamheid is de inrichtingskeuze voor een economisch systeem dat zichzelf in stand kan houden; niet van de ene naar de volgende crisis waggelt, maar stevig staat op een fundament van ecologische, sociale en financiële duurzaamheid. Wat het Jong WBS Oikoslab betreft zal het Ministerie van Economische Zaken daarom vanaf de volgende verkiezingen het Ministerie van Duurzaamheid heten. Dit seizoen organiseren wij vier ronde tafels om in gesprek te gaan over onze idealen en ze om te zetten in acties.
Donderdag 15 oktober vond de eerste ronde tafel plaats met een sterke focus op kennis delen en kennis maken. We nodigden drie sprekers uit te reageren op het pamflet van het Oikoslab om daarna met alle deelnemers hierop verder in te gaan.
Frans van der Loo
“Binnen de PvdA moeten we meer met duurzaamheid doen, en met jongeren over deze onderwerpen praten. Ook moeten we rond duurzaamheid samen optrekken met andere partijen”
Frans, een vooraanstaand lid van PvdA Duurzaam, heeft een tijd gewerkt bij, zoals hij het zelf noemde, ‘het Ministerie van Duurzaamheid’, de Interdepartementale Programmadirectie Energietransitie (IPE). Frans bood ons drie invalshoeken voor het maken van een strategie voor duurzaamheid:
- “Omdat partijen moeten luisteren naar hun achterban is het belangrijk dat de thematiek breed gaat leven. Met Jong WBS moet je niet alleen onderling praten, maar juist ook met tegenpartijen en hun achterban. Krijg de PVV maar eens aan tafel om over duurzaamheid te spreken.”
- “Met het voorbeeld van energie spreek je niet over ‘een windmolen’, of ‘een zonnepaneel’, maar de transitie naar een totaal nieuw energiesysteem. Dat vraag om breed beleid waarin aandacht is voor een veelheid aan dimensies: technologisch, sociaal, financieel, ruimtelijke ordening, etc. Op al deze aspecten heb je ook te maken met diverse stakeholders en gevestigde belangen. Ontwerp transitiepaden, met oog voor deze belangen.”
- “Tot slot heb je te maken met golfbewegingen op lokaal, nationaal en internationaal niveau, en de vele interacties tussen deze niveaus. Toen wereldwijd de crisis uitbrak in 2008 en in Nederland Rutte I aan de macht kwam stond alles in het teken financiën. Op zo een moment heb je veel wind tegen en staat een thema als duurzaamheid plotseling niet meer op de agenda. Is er een window of opportunity: zorg dat je in de startblokken staat!”
Heleen de Coninck
“Een grote vraag is waarom het de PvdA zo moeilijk lukt om stappen te maken op duurzaamheid”
Heleen is internationaal energie- en klimaatbeleidsonderzoeker aan Radboud University. Voor de Wiardi Beckman Stichting levert zij een bijdrage aan het jaarboek over Europa en aan het project Duurzaam Van Waarde dat hèt standaardwerk over duurzaamheid en sociaaldemocratie moet gaan opleveren.
Heleen: “De PvdA stelt de mens centraal, en kijkt minder goed dan bijvoorbeeld confessionele partijen naar een balans tussen mens en natuur. Het wordt vaak een strijd van rood (sociaal) tegen groen (natuur): daar wint rood het telkens binnen de PvdA. Daarmee blijft groen vooral voor hoogopgeleiden met een groen hart. Dat is een probleem, want zo lukt het niet de energietransitie “van iedereen” te maken, en dat is wel nodig. Het is echter voor zowel ‘rood’ als ‘groen’ van belang het huidige economische stelsel te transformeren naar een duurzaam stelsel.”
“Het Ministerie van Duurzaamheid (top down) is een leuk idee, maar onvoldoende. Politiek mandaat is sterk afhankelijk van een collectief gevoel van noodzakelijkheid: zoals met zure regen in de jaren 80 en het gat in de ozonlaag in de jaren 90. Toen was er publiek mandaat om politiek op te treden, wat de problemen grotendeels heeft opgelost. Op dit moment is milieu- en energie-analfabetisme nog wijdverbreid: mensen denken dat het veel groener gaat dan het is.”
“Dat ecologische duurzaamheid niet kan als er crisis is, bestrijd ik. Het kan wèl als dat publiek mandaat er is én als de economie een gevestigd belang in groene duurzaamheid heeft. Kijk naar Duitsland: duurzame energie was daar al grote industrie met honderdduizenden banen toen de crisis in 2008 uitbrak. Investeringen en subsidies werden daar niet of nauwelijks stopgezet tijdens de crisis want er waren simpelweg al te veel mensen afhankelijk van deze industrie. Duurzame energie niet faciliteren was politieke zelfmoord geworden.”
Koen Groot
“Als je iets wil veranderen moet je massa mee krijgen. Met een positief verhaal is dat heel dichtbij, met een oplossing van onderop.”
Koen is Strategy Consultant, promovendus Uva en oud-bestuurslid Jong WBS. Hij was betrokken bij de oprichting van het Oikoslab.
Koen: “Verandering gaat over het winnen van de belangenstrijd: macht, list, beweging, massa. Tot nu toe kennen we duurzaamheid vooral reactief (activisme tégen). Maar we zien steeds meer positieve initiatieven, duurzaamheid is hót. Elon Musk spreekt met zijn verhalen veel mensen aan: Tesla is super gaaf!”
“Het is een kwestie van marketing. Mensen willen het wel, maar je moet een positief verhaal hebben. Niet: klimaatverandering is slecht! Maar: hmm, lekker schone lucht. Oftewel, de andere kant van het verhaal belichten.”
“En dan het Ministerie van Duurzaamheid, dat gaat over beleid. Nu is geld vaak een doel op zich (lees: economische groei); dit moeten we omdraaien door de juiste doelen in beeld te brengen. Doelen zoals sociale mobiliteit, gezinsleven en schone lucht. Dit soort doelen stellen, dat is beleid. Er zijn hier al interessante initiatieven gaande van onderop zoals het Burgerinitiatief: ons geld.”
“Duurzaamheid is juist ook een interessant concept voor sociaaldemocraten. Piketty laat zien dat we een tweedeling in de maatschappij hebben. Mensen groeien uit elkaar. Duurzaamheid kan mensen dichter bij elkaar brengen: de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. Denk bijvoorbeeld aan het inzetten van vaardigheden en kennis voor je medemens, zo maak je meer mensen voorstanders van duurzaamheid en kom je weer terug bij kritische massa en marketing.”
Vervolg
Met de input van de drie sprekers en de deelnemers gaan we nog drie keer aan de slag met rondetafels over het Ministerie van Duurzaamheid. Heb jij ook interesse om deel te nemen? Laat het ons weten via oikoslab@jongwbs.nl
Door: Colette Bos, Wouter Welling, Berend Alberts en Marnix Janssen
